اتصالات زانویی فورج از جمله مهمترین قطعات فشار قوی است. زانویی ها یکی از مهمترین ابزارها در سیستم لوله کشی یا همان پایپینگ محسوب می‌شوند. چرا که با استفاده از این فیتینگ (fitting) در نقل و انتقال سیالات، به راحتی میتوان مسیر لوله‌ها را تغییر داد. در ادامه با ویژگی‌ها و انواع زانویی فورج فشار قوی پتروتجهیز کالای نصیر آشنا خواهید شد.
زانویی چیست؟
بهتر است قبل از پرداختن به هر چیز دیگری، تعریفی جامع از زانویی بیان شود. زانویی در حقیقت به اتصالی گفته می‌شود که در صنایع مختلف لوله کشی برای تغییر جهت مسیر لوله استفاده می‌شود. زانویی فورج بر اساس موارد استفاده از آن، انواع مختلفی دارد که در زیر به آن‌ها اشاره می شود.
انواع زانویی فشار قوی
زانویی لوله بر اساس 4 مورد زیر تقسیم بندی می‌شود:
- شعاع
- متریال
- زاویه
- نوع اتصال
انواع زانویی فورج فشار قوی از نظر شعاع
اتصالات زانویی همچنین از نظر شعاع به دو دسته تقسیم می‌شود.
- زانویی فورج با شعاع کوتاه
- زانویی فشارقوی با شعاع بلند
اگر شعاع زانویی با شعاع لوله برابر باشد، زانویی شعاع کوتاه نام دارد. از این اتصال پرکاربرد برای خطوطی با فشار و دبی پایین استفاده می‌شود. اما اگر قطر یا شعاع زانویی از شعاع لوله بزرگتر باشد به آن زانویی شعاع بلند گفته می‌شود. زانویی فورج فشار قوی شعاع بلند برای آن دسته از خطوط لوله کشی استفاده می‌شود که فشار و دبی بالا دارند.
انوع زانویی لوله به لحاظ متریال
رایج‌ترین و پرفروش‌ترین متریال‌هایی که به منظور ساختن اتصالات و تولید به روش فورج استفاده می‌شود، شامل موارد زیر است:
- کربن استیل
- استینلس استیل
- آلومینیوم
- مس
- لاستیک
- انواع پلیمرها
انواع زانویی فشار قوی بر اساس زاویه
زانویی‌ها به لحاظ زاویه، به طور کلی به سه زاویه 45، 90، 180 درجه ساخته می‌شوند. هر چند امکان ساخت زانویی در سایزهای دیگر بر اساس نیاز یک پروژه و مشتری نیز پذیر است.
انواع زانویی فورج شده از نظر اتصال
یکی از مهمترین تقسیم بندی های انواع زانویی، بر مبنای توع اتصال آن‌هاست. در ادامه پس از ارائه انواع زانویی فورج بر اساس اتصال، به توضیح هر کدام می پردازیم.
- دنده‌ای یا رزوه‌ای
- سوکتی
- جوشی
- کاهنده
زانویی دنده‌ای یا رزوه‌ای
یکی از اتصالات فورج شده فشار قوی پرکاربرد، اتصالات زانویی دنده ای است. این اتصالات زانویی به دلیل دارا بودن رزوه یا دنده‌هایی که بر روی خود دارد، سبب اتصال لوله‌های فلزی و شیرآلات مختلف به یکدیگر می‌شود. این قطعه مزایا و معایبی دارد که به شرح زیر است:
مزایای زانویی رزوه‌ای
- طول عمر مفید بالا
- تحمل فشارهای بسیار بالا
- مقاومت بالا در برابر خمشدگی و زنگزدگی
- داشتن زاویه‌های متفاوت برای تغییر مسیر سیالات در سیستم لوله کشی
معایب زانویی دنده ای
- وزن تقریبا سنگین آن
- نداشتن انعطاف پذیری
- هزینه سنگین زانویی دنده‌ای در مقایسه با اتصالات دیگر
زانویی سوکتی
همانطور که از اسم این زانویی مشخص است، اتصال این زانو به شکل سوکتی است. دهانه قطر بیشتری دارد، به طوری که لوله درون آن قرار می‌گیرد و از قسمت بیرون جوشکاری می‌شود.
زانویی کاهنده
از این زانویی فورج برای برقراری اتصال میان دو لوله با قطرهای متفاوت استفاده می‌شود. از مزایای زانویی کاهنده این است که از کاهش فشار زیاد در خط جلوگیری می‌کند، همچنین منجر به کاهش اثرات فرسایشی می‌شود.
زانویی جوشی
زانویی جوشی نیز همانند سایر زانویی‌ها برای تغییر جهت جریان و تغییر مسیر لوله استفاده می‌شود. در این زانویی فشارقوی لبه‌های زانوها به یکدیگر جوش می‌خورد. مدل و قرارگیری دو لبه به شکلی است که در وسط دو لبه شیاری وجود دارد. این شیار با جوشکاری پر می‌شود. بنابراین در دما و فشار بالا مقاومت بیشتری دارد. از جمله انواع مختلف این اتصال می توان به زانوهای پلی اتیلنی، فولادی و مسی اشاره کرد.
تفاوت زانویی جوشی و فورج چیست؟
در زانویی جوشی همانطور که در بالا بیان شد، دو لبه را به یکدیگر جوش می‌دهند. اما در تولید به روش فورج، قطعه اولیه را وسط دو صفحه قرار می‌دهند. سپس ضربه ای محکم و گاهی آرام با نیرویی بالا به آن وارد می‌کنند.
